Nομικός Σύμβουλος
ΕΡΩΤΗΣΗ Ξεκίνησα να περάσω τη διάβαση πεζός με πράσινο καιπριν φθάσω απέναντι έγινε κόκκινο. Και με αγνόησε, και με
χτύπησε, και με έβρισε, λέγοντας πως πέρασα με πράσινο. Δεν
έχουμε, λοιπόν, δικαιώματα οι πεζοί;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ Έχουμε και παραέχουμε. Και δικαιώματα αλλά και
υποχρεώσεις που μας τα δίνουν αντίστοιχα τα άρθρα 39 και 38
του KOK. Υποχρεούμεθα λοιπόν καταρχήν, σύμφωνα με το άρθρο 38,
να χρησιμοποιούμε τα πεζοδρόμια.
Κατ_ εξαίρεση, και αφού λάβουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις
μπορούμε να χρησιμοποιούμε το οδόστρωμα όταν μεταφέρουμε
ογκώδη αντικείμενα που εμποδίζουν τους άλλους πεζούς, όταν
είμεθα άτομα με μειωμένη κινητικότητα ή κινούμεθα με αναπηρικά
καθίσματα και βεβαίως (αθάνατη Ελλάδα, μητέρα της
δημοκρατίας!), όταν κινούμεθα σε οδηγούμενες ομάδες ή πομπές,
δηλαδή όταν κάνουμε διαδήλωση.
Επίσης, όταν δεν υπάρχουν πεζοδρόμια ή όταν αυτά δεν μπορούν
να χρησιμοποιηθούν λόγω καταλήψεως έργων ή για άλλο λόγο π.χ.
παράνομη στάθμευση στα πεζοδρόμια (αθάνατη Ελλάδα, μητέρα της
αυθαιρεσίας).
Αν το οδόστρωμα έχει λωρίδα για ποδήλατα ή μοτοποδήλατα,
(αθάνατη Ελλάδα, μητέρα της θεωρίας), μπορούμε να την
χρησιμοποιούμε αν η κίνηση σε αυτήν είναι μικρή.
Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται να υπερπηδούμε δοκούς,
αλυσίδες κ.λπ. εμπόδια που έχουν τοποθετηθεί από τις αρμόδιες
αρχές για ειδικούς λόγους, (αθάνατη Ελλάδα, μητέρα της
υπέρβασης), και των οποίων η ύπαρξη σημαίνει σύμφωνα με το
νόμο απαγόρευση εισόδου μας στην αποκλεισμένη επιφάνεια της
οδού.
Χρησιμοποιώντας το οδόστρωμα οι πεζοί υποχρεούμεθα να
βαδίζουμε αντίθετα με την κατεύθυνση της κυκλοφορίας (για να
μη χτυπηθούμε πισώπλατα) και όσο το δυνατόν πλησιέστερα στο
άκρο του οδοστρώματος, εκτός αν κατά τον τρόπο αυτόν
κινδυνεύουμε ή δεν το επιτρέπουν ειδικές περιστάσεις. Κατ_
εξαίρεση, αν ωθούμε ή σέρνομε χειράμαξες, ωθούμε δίκυκλα, αν
έχουμε προβλήματα αναπηρίας ή αν διαδηλώνουμε υποχρεούμεθα να
βαδίζουμε πλησίον του δεξιού άκρου του οδοστρώματος. Αν δε
διαδηλώνουμε υποχρεούμεθα να βαδίζουμε σε φάλαγγα κατ_ άνδρα,
όταν το απαιτεί η ασφάλεια της κυκλοφορίας εξαιτίας των
συνθηκών ορατότητας, πυκνότητας της κυκλοφορίας κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση αν πολλοί μαζί χρησιμοποιούμε το οδόστρωμα
υποχρεούμεθα να αφήνουμε στα δεξιά του δρόμου αρκετή επιφάνεια
για να μπορεί ένα όχημα (όποιος το δει να συμβαίνει σε
διαδήλωση, όπου συνήθως η ίδια η Αστυνομία αποκλείει τελείως
το δρόμο, να μας το πει και εμάς).
Υποχρεούμεθα ακόμη οι πεζοί να χρησιμοποιούμε τις διαβάσεις
όπου υπάρχουν και να συμμορφονώμαστε με τα φανάρια, όπου
υπάρχουν. Αν όμως δεν υπάρχουν φανάρια για τους πεζούς, παρά
μόνο για τα αυτοκίνητα ή τροχονόμοι και δίνεται σήμα για να
προχωρήσουν τα οχήματα ο νόμος λέει να μην κατεβαίνουμε στο
οδόστρωμα.
Όπου δεν υπάρχουν φανάρια, η ρύθμιση είναι να μην κατεβαίνουμε
στο οδόστρωμα πριν λάβουμε υπόψη μας την απόσταση και την
ταχύτητα των οχημάτων που πλησιάζουν.
Αν δεν υπάρχουν διαβάσεις να μην κατεβαίνουμε στο οδόστρωμα αν
δε βεβαιωθούμε ότι δεν παρεμποδίζουμε την κυκλοφορία, και άπαξ
και κατεβήκαμε να διασχίζουμε τον δρόμο προς τον άξονα του και
μάλιστα γρήγορα και χωρίς να σταματούμε ή να καθυστερούμε
αδικαιολόγητα.
Στους ισόπεδους κόμβους που υπάρχουν φανάρια ή τροχονόμοι να
διασχίζουμε τη διασταύρωση παράλληλα με τα κινούμενα οχήματα.
Πριν δυσφορήσετε για τις τόσες υποχρεώσεις μας, ακούστε την
ποινή, αν τις παραβούμε: πρόστιμο ένα _πετσετάκι_
(πεντοχίλιαρο στην καθομιλούμενη).
Ας έλθουμε τώρα στις υποχρεώσεις των οδηγών απέναντί μας.
Σύμφωνα με το άρθρο 39 του KOK, όπου καταρχήν, υπάρχουν
διαβάσεις και φανάρια ή τροχονόμοι οι οδηγοί υποχρεούνται να
σταματούν πριν από τη διάβαση, όταν τους απαγορεύεται με σήμα
ή όταν τυφλός σηκώσει το λευκό μπαστούνι του σαν ένδειξη ότι
θέλει να περάσει.
Ακόμη και όταν επιτραπεί στους οδηγούς να περάσουν οφείλουν να
μη διακόπτουν ή παρεμποδίζουν τη διέλευση των πεζών που έχουν
ήδη μπει και προχωρούν στη διάβαση. (Και μόνη της αυτή η
παράγραφος απαντά, νομίζουμε, στο ερώτημα σας που τέθηκε στην
αρχή του άρθρου αυτού.)
Οι οδηγοί που θέλουν να στρίψουν και να μπουν σε δρόμο, στην
είσοδο του οποίου υπάρχει διάβαση, υποχρεούται να κινούνται
αργά ή και να σταματούν ακόμη και να παραχωρούν προτεραιότητα
στους πεζούς που βρίσκονται ή μπαίνουν στη διάβαση.
Σε διαβάσεις χωρίς φανάρια ή τροχονόμους οι οδηγοί
υποχρεούνται να πλησιάζουν τόσο σιγά ώστε να μην εκθέτουν σε
κίνδυνο τους πεζούς που βρίσκονται, ή μπαίνουν στη διάβαση, ή
και να σταματούν ακόμη για να μη διακόψουν τη διέλευση των
πεζών. (Αθάνατη Ελλάδα, μητέρα των ταξιτζήδων που ακόμη και
στο κόκκινο σταματούν στη μέση της διάβασης ή και μετά από
αυτήν, κόβοντας τη χολή και την κυκλοφορία των πεζών.)
Αν για οποιονδήποτε λόγο μπουν σε πεζόδρομο, οι οδηγοί
οφείλουν να κινούνται με ταχύτητα βαδίσματος.
Για να στρέψουν και να μπουν σε δρόμο χωρίς διάβαση ή σήμανση,
οι οδηγοί είναι υποχρεωμένοι να παραχωρούν προτεραιότητα, έστω
και σταματώντας στους πεζούς που βρίσκονται ή κατεβαίνουν στο
οδόστρωμα για να περάσουν.
Οι οδηγοί τέλος, που για οποιονδήποτε λόγο προτίθενται να
προσπεράσουν από δεξιά λεωφορείο, τρόλεϊ ή άλλο όχημα δημόσιας
συγκοινωνίας που βρίσκεται σε στάση, όταν αυτό επιτρέπεται,
είναι υποχρεωμένοι να σταματούν για να μπορέσουν πρώτα να
αποβιβασθούν οι επιβάτες.
Αυτές είναι γενικά οι υποχρεώσεις των οδηγών απέναντι στους
πεζούς. Για κάθε παράβαση το πρόστιμο είναι δέκα χιλιάδες
δραχμές.
Μα, καλά, θα αναρωτηθεί ο καθένας, τόσο αξίζει η ανθρώπινη
σωματική ακεραιότητα; Όχι βέβαια. H ποινή αυτή προβλέπεται γι_
αυτούς που παραβαίνουν τα παραπάνω και μόνον. O οδηγός δηλαδή
που δε σας παραχώρησε την προτεραιότητα στη διάβαση, θα
πληρώσει το πρόστιμο, (αν τον πιάσει ο τροχονόμος ή κάποιος δε
βαρεθεί και τον καταγγείλει) μόνο και μόνο για τη συγκεκριμένη
παράβαση. Αν σαν συνέπεια της παράβασης προκύψει χειρότερο
αποτέλεσμα (π.χ. ατύχημα, τραυματισμός, θάνατος, ζημιές), τότε
οι ευθύνες είναι χωριστές και πολύ βαρύτερες, (ποινές για
σωματικές βλάβες ή ανθρωποκτονία από αμέλεια, αστικές
αποζημιώσεις κ.λπ.).
Και εδώ ακριβώς έγκειται η μεγάλη σημασία των προβλέψεων για
τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πεζών και οδηγών προς
αλλήλους. Δεν είναι το πρόστιμο που ο ένας ή ο άλλος θα
πληρώσει εκείνο που μετράει. H μεγάλη σημασία του ποιος
πήγαινε σωστά και ποιος όχι έγκειται στο πως θα κατανεμηθεί η
ευθύνη για τις συνέπειες, αν δημιουργήθηκε κάποιο ατύχημα, στο
πόσο δηλαδή ποσοστό ευθύνης έχει ο οδηγός και πόσο ο πεζός,
πράγμα που επηρεάζει αντίστοιχα και τις αποζημιώσεις που θα
πληρωθούν και τις ποινές που θα επιβληθούν για το ατύχημα.
Έχει π.χ. κριθεί, (αν και υπάρχουν και αντίθετες αποφάσεις),
ότι οδηγός που χτύπησε πεζό, που ενώ υπήρχε πολύ κοντά του
διάβαση, διέσχιζε τον δρόμο εκτός αυτής, δε φταίει για το
ατύχημα (Απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθήνας
1455/1988).
Ή πάλι κρίθηκε ότι γυναίκες με μαύρα ρούχα που βάδιζαν νύχτα
στο δρόμο και όχι στο πεζοδρόμιο, και όχι αντίθετα στο ρεύμα
των αυτοκινήτων, αλλά μαζί με αυτό και όχι η μία πίσω από την
άλλη αλλά δίπλα, είναι συνυπαίτιες για την παράσυρση και τον
τραυματισμό τους από επερχόμενο οδηγό κατά ποσοστό 20% η
αριστερή και 25% η δεξιά (απόφαση του Εφετείου Αιγαίου
222/1989).
Επίσης, έχει κριθεί ότι ο οδηγός είναι αποκλειστικά υπαίτιος
για την παράσυρση ηλικιωμένης πεζής που είχε διασχίσει το
μεγαλύτερο μέρος των διαβάσεων (απόφαση του Εφετείου Αθηνών
12362/1988).
Παρόλα αυτά, αν θέλαμε να μιλήσουμε γενικά, (με όλο τον
κίνδυνο λάθους που εγκυμονούν οι γενικεύσεις), και με βάση τη
δικαστηριακή στατιστική, τα Δικαστήρια τείνουν (και σωστά), να
διάκεινται υπέρ του πεζού που και πιο ευάλωτος, και πιο
αδύναμος, και πιο πολύτιμος είναι σε σχέση με τις μηχανές, των
οποίων οφείλει να θεωρείται άρχων και όχι υπηρέτης.
Ενώ δηλαδή στην πράξη, στην παροιμία της σύγκρουσης της πέτρας
με το αυγό τον ρόλο του αυγού παίζει ο πεζός, ο νομοθέτης και
κυρίως ο (πρωτίστως άνθρωπος) Δικαστής αντιστρέφει συνήθως
τους ρόλους. Όπως και να έχει το θέμα η προσοχή χρειάζεται
εκατέρωθεν, γιατί δεν είναι καιρός για ομελέτες.
Δ. ΜΑΡΚΑΤΟΣ - Θ. ΛΑΜΝΙΔΗΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ETAIPIA ΑΘΗΝΩΝ
Υπεύθυνοι άρθρου: Δημήτρης Μαρκάτος
Γεωργία Ανανιάδου